Zonulin Testi

Zonulin testi, bağırsak geçirgenliğini değerlendiren bir laboratuvar testidir. Zonulin, bağırsak hücreleri arasındaki bağlantıları (tight junctions) düzenleyen bir proteindir. Bu bağlantılar, bağırsak duvarının zararlı maddeleri, toksinleri ve mikropları geçirmemesini sağlar. Zonulin düzeyi yükseldiğinde bu bağlantılar gevşer, bağırsak geçirgenliği artar ve halk arasında “sızdıran bağırsak sendromu” (leaky gut) olarak bilinen durum ortaya çıkabilir.
Zonulin testi, kanda veya dışkıda zonulin proteininin miktarını ölçer. Bu ölçüm, bağırsak bariyerinin ne kadar sağlam olduğunu, yani bağırsak hücrelerinin geçirgenliğini gösterir. Yüksek zonulin düzeyleri, otoimmün hastalıklar, gıda intoleransları, alerjiler, çölyak hastalığı ve kronik inflamatuar bağırsak hastalıkları gibi durumlarla ilişkilidir.
Test genellikle ELISA yöntemiyle yapılır ve hem klinik hem de araştırma amaçlı kullanılabilir. Zonulin düzeyinin değerlendirilmesi, bağırsak sağlığı, bağışıklık sistemi dengesi ve metabolik hastalıkların erken tanısı açısından önemli bilgiler sağlar.

Zonulin testi, bağırsak geçirgenliğini ve bağırsak-beyin-bağışıklık ekseninin dengesini değerlendirmek için yapılır.
Doktor bu testi şu durumlarda isteyebilir:

• Sürekli şişkinlik, gaz, ishal veya kabızlık gibi sindirim sorunları varsa,

• Çölyak hastalığı, gluten intoleransı veya otoimmün hastalık şüphesi bulunuyorsa,

• Kronik yorgunluk, deri döküntüleri, gıda hassasiyetleri gibi sistemik belirtiler gözleniyorsa,

• Bağırsak mikrobiyotasında dengesizlik düşünülüyorsa.
  Ayrıca diyabet, multipl skleroz, romatoid artrit gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklarda da bağırsak geçirgenliğinin rolünü anlamak amacıyla kullanılabilir.

Zonulin yüksekliği, bağırsak bariyerinin geçirgenliğinin arttığını gösterir. Bu durum, zararlı maddelerin ve mikroorganizmaların bağırsak duvarını geçip kana karışmasına yol açabilir.
Yüksek zonulin düzeyleri şu durumlarla ilişkilidir:

• Sızdıran bağırsak sendromu,

• Çölyak hastalığı veya gluten duyarlılığı,

• Otoimmün hastalıklar (örneğin tip 1 diyabet, multipl skleroz),

• Kronik inflamasyon ve metabolik sendrom,

• Stres, alkol, antibiyotik kullanımı veya kötü beslenme alışkanlıkları.
  Bu sonuç, bağırsak bariyerinin zayıfladığını gösterir ve genellikle diyet, yaşam tarzı değişiklikleri veya bağırsak onarıcı tedavilerle düzeltilebilir.

Zonulin düşüklüğü, bağırsak duvarının geçirgenliğinin normal veya iyi durumda olduğunu gösterir. Düşük sonuçlar genellikle sağlıklı bağırsak bütünlüğünü ifade eder.
Ancak bazı durumlarda aşırı düşük zonulin düzeyi, laboratuvar hatası, numunenin uygun şekilde alınmaması veya uzun süredir süregelen bağırsak hücre hasarına bağlı olabilir.
Bağırsak mukozasının tamamen zarar gördüğü ileri düzey çölyak hastalığında da zonulin üretimi azalabilir. Bu nedenle düşük sonuçlar tek başına değerlendirilmemeli, klinik bulgularla birlikte yorumlanmalıdır.

Zonulin testi, genellikle dışkı örneği veya kan (serum) üzerinden yapılır.
Dışkı testi için steril bir kapta örnek toplanır; kan testi için ise damardan küçük bir miktar kan alınır.
Test öncesi genellikle açlık gerekmez, ancak laboratuvar talimatına göre hareket edilmelidir.
Kan alma işlemi kısa sürede tamamlanır ve ağrısızdır. Dışkı örneği evde alınabilir ve laboratuvara aynı gün teslim edilmelidir.
Numuneler laboratuvarda ELISA yöntemiyle analiz edilir ve zonulin düzeyi ölçülür. Test sonrası özel bir önlem gerekmez, kişi günlük yaşamına devam edebilir.

Zonulin testi genellikle 2–5 iş günü içinde sonuçlanır.
Kullanılan ELISA yöntemi ve laboratuvarın yoğunluğuna göre süre değişebilir. Bazı özel laboratuvarlarda bu test yurtdışı referans merkezlerinde çalışıldığı için süre uzayabilir.