Vitamin C (Askorbik Asit) Testi

Vitamin C (Askorbik Asit) testi, kanda bulunan askorbik asit düzeyini ölçerek vücudun antioksidan kapasitesini ve bağışıklık sisteminin durumunu değerlendiren bir biyokimyasal testtir. Suda çözünen bir vitamin olan C vitamini, insan vücudu tarafından üretilemez; bu nedenle besinlerle dışarıdan alınması gerekir.
Vitamin C; kolajen sentezi, yara iyileşmesi, demir emilimi, enfeksiyonlara karşı direnç ve hücre yenilenmesi gibi birçok yaşamsal süreçte rol oynar. Eksikliği durumunda dokuların yenilenmesi yavaşlar, bağışıklık sistemi zayıflar ve damar geçirgenliği artar.
Bu test, kandaki askorbik asit miktarını doğrudan ölçerek vücudun vitamin depoları hakkında bilgi verir. Özellikle antioksidan dengenin bozulduğu ya da oksidatif stresin arttığı durumlarda C vitamini düzeyi önemli bir belirteçtir.
Laboratuvarlarda yüksek performanslı sıvı kromatografi (HPLC) veya kütle spektrometrisi (MS) yöntemleriyle ölçülür. Bu yöntemler, askorbik asidin kolay oksitlenme özelliği dikkate alınarak yüksek hassasiyetle sonuç verir.

Vitamin C (Askorbik Asit) testi, vücutta C vitamini eksikliği ya da fazlalığından şüphelenildiğinde yapılır.
Doktor bu testi şu durumlarda isteyebilir:

• Bağışıklık sistemi zayıflığı, sık enfeksiyon geçirme veya geç iyileşme,

• Diş eti kanamaları, morarma veya yara iyileşmesinde gecikme,

• Uzun süreli yetersiz beslenme veya tek tip diyet,

• Sigara kullanımı veya kronik alkol tüketimi,

• Malabsorpsiyon (bağırsak emilim bozukluğu) şüphesi,

• C vitamini takviyesi alan kişilerde doz kontrolü amacıyla.
  Ayrıca kronik hastalıklarda antioksidan tedavi etkinliğini izlemek için de uygulanabilir.

Vitamin C yüksekliği, genellikle aşırı takviye alımına bağlıdır. Fazla miktarda C vitamini genellikle idrarla atılır, ancak uzun süre yüksek doz alımı bazı yan etkilere yol açabilir.
Yüksek askorbik asit düzeyleri:

• Mide bulantısı, ishal veya karın ağrısı,

• Böbrek taşı riskinde artış,

• Laboratuvar testlerinde (örneğin glukoz, kreatinin) yalancı sonuçlara neden olabilir.
  C vitamini toksisitesi nadirdir, ancak böbrek fonksiyon bozukluğu olan kişilerde birikme riski daha fazladır. Bu nedenle test sonuçları mutlaka beslenme ve ilaç öyküsüyle birlikte değerlendirilmelidir.

Vitamin C (Askorbik Asit) düşüklüğü, genellikle yetersiz beslenme veya artmış metabolik ihtiyaç sonucu ortaya çıkar.
Eksiklik; skorbüt olarak bilinen tabloya yol açabilir. Bu durumda diş eti kanamaları, ciltte morluklar, eklem ağrıları, halsizlik ve enfeksiyonlara yatkınlık gözlenir.
Düşüklüğün başlıca nedenleri:

• Taze meyve ve sebze tüketiminin azlığı,

• Uzun süreli sigara kullanımı,

• Kronik hastalıklar veya enfeksiyonlar,

• Bağırsak emilim bozuklukları,

• Karaciğer veya böbrek hastalıkları.
  Uzun süreli düşük düzeyler, hem bağışıklık sistemini hem de damar yapısını olumsuz etkileyebilir.

Vitamin C (Askorbik Asit) testi, genellikle damardan alınan kan örneği ile yapılır.
Numune, sarı veya kırmızı kapaklı serum tüpüne alınır. Test öncesinde 8–12 saatlik açlık önerilir; ayrıca kişi testten önce C vitamini takviyelerini 24 saat boyunca almamalıdır.
Kan alma işlemi kısa sürer ve ağrısızdır. Numune hemen laboratuvar koşullarında korunur, çünkü askorbik asit oda sıcaklığında hızla bozulabilir.

Vitamin C (Askorbik Asit) testi genellikle 2–4 iş günü içinde sonuçlanır.
Kullanılan cihazın türüne ve laboratuvarın yoğunluğuna göre süre değişebilir. Bazı durumlarda acil testler birkaç saat içinde sonuçlanabilir.