Sperm Testi

Sperm testi, erkeklerdeki meni (ejakülat) örneğinin laboratuvar ortamında incelenmesiyle yapılan bir üreme sağlığı testidir. Tıp literatüründe spermiogram veya semen analizi olarak adlandırılır. Testin temel amacı, menide bulunan spermlerin sayısını, hareketliliğini, yapısal özelliklerini ve meni içeriğinin genel kalitesini değerlendirmektir.
Sperm testi, erkek üreme fonksiyonlarını yansıtır ve doğurganlık (fertilite) potansiyelini belirlemeye yardımcı olur. Analiz sırasında spermlerin mikroskop altında sayımı yapılır, hareketlilik dereceleri (motilite), şekil yapısı (morfoloji) ve canlılık oranları değerlendirilir. Ayrıca ejakülatın hacmi, pH değeri ve sıvılaşma süresi gibi fiziksel özellikler de ölçülür.
Bu parametreler, testislerin, prostatın ve seminal veziküllerin sağlıklı çalışıp çalışmadığı hakkında bilgi verir. Spermlerin az, hareketsiz veya şekil bozukluğu göstermesi durumunda gebelik şansı azalabilir. Bu nedenle sperm testi, erkeklerde üreme sağlığını değerlendirmek için en temel ve güvenilir yöntemlerden biridir.

Sperm testi, genellikle kısırlık (infertilite) araştırmalarında ilk başvurulan testtir. Çiftlerin düzenli ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamaması durumunda erkek faktörünü değerlendirmek için yapılır.
Ayrıca testis hastalıkları, varikosel, hormon bozuklukları, geçirilmiş enfeksiyonlar, aşırı stres veya toksin maruziyeti gibi durumlarda da sperm üretimi etkilenebilir.
Vazektomi (kanal bağlama) sonrası kontrol, sperm donasyonu öncesi inceleme veya üreme tedavisi (tüp bebek, ICSI) planlaması sırasında da bu test istenir.

Sperm testinde “yüksek” sonuç, genellikle sperm sayısının veya hacminin normalin üzerinde olduğunu gösterir. Bu durum çoğu zaman klinik olarak olumsuz bir anlam taşımaz.
Ancak bazı durumlarda, çok yoğun meni sıvısı veya aşırı sperm üretimi, sıvılaşma sorunlarıyla birlikte görülebilir. Bu durumda spermlerin rahim içine ulaşması zorlaşabilir.
Ayrıca, testte aşırı beyaz kan hücresi (lökosit) görülmesi, enfeksiyon veya iltihap belirtisi olabilir. Bu durumda doktor ek kültür testi veya antibiyotik tedavisi önerebilir.

Sperm testinde düşük sonuçlar, genellikle sperm sayısının, hareketliliğinin veya morfolojisinin normalin altında olduğunu ifade eder.
Düşük sperm sayısı (oligospermi), hiç sperm bulunmaması (azospermi) veya hareketsiz sperm (astenospermi) gibi sonuçlar kısırlık riskini artırabilir.
Bu durum; hormonal dengesizlikler, testis iltihapları, genetik faktörler, sigara–alkol kullanımı, yüksek ısıya maruziyet veya geçirilmiş cerrahi işlemler sonucu ortaya çıkabilir.
Düşük sperm değerleri bazen geçici olabilir; yaşam tarzı değişiklikleri ve uygun tedaviyle düzeltilebilir.

Sperm testi, mastürbasyon yoluyla alınan meni örneğinin laboratuvarda incelenmesi esasına dayanır. Örnek, steril bir kaba verilir ve genellikle özel, mahrem bir odada toplanır.
Test öncesi en az 2 ila 5 gün cinsel perhiz önerilir; daha kısa veya uzun süreler sonucu etkileyebilir. Örnek evde alınacaksa, laboratuvara en geç 30–60 dakika içinde ulaştırılmalıdır.
Açlık gerekmez; ancak test günü sigara, alkol veya kafein alınmaması tavsiye edilir. İşlem ağrısızdır ve herhangi bir tıbbi müdahale gerekmez. Testten sonra kişi günlük yaşamına hemen dönebilir.

Sperm testi sonuçları genellikle 24 ila 48 saat içinde çıkar. Laboratuvarın analiz süresi, örnek kalitesi ve kullanılan mikroskobik yöntemlere göre bu süre değişebilir. Acil değerlendirme gereken durumlarda birkaç saat içinde ön rapor verilebilir.