Melatonin Testi

Melatonin testi, vücutta melatonin hormonunun düzeyini ölçen bir biyokimyasal incelemedir. Melatonin, beyindeki epifiz bezi (pineal bez) tarafından salgılanan bir hormondur ve uyku-uyanıklık döngüsünü (sirkadiyen ritim) düzenler. Karanlık ortamlarda artan, ışıkla birlikte azalan bu hormon; uyku kalitesi, vücut ısısı, metabolizma ve bağışıklık sistemi üzerinde doğrudan etkili olur.
Melatonin düzeyi genellikle gece saatlerinde en yüksek seviyeye ulaşır. Testin amacı, bu hormonun salgı düzenini değerlendirmek ve uyku bozuklukları, jet lag, depresyon veya sirkadiyen ritim bozukluklarının altında yatan nedenleri anlamaktır.
Melatonin kandaki, idrardaki veya tükürükteki seviyelerinden ölçülebilir. İdrarda genellikle 6-sulfatoksimelatonin adı verilen metabolit üzerinden değerlendirme yapılır.
Bu test, HPLC (yüksek performanslı sıvı kromatografi) veya kütle spektrometresi (MS) yöntemleriyle yüksek hassasiyetle analiz edilir. Melatonin testi, hem biyolojik saat düzeninin hem de hormon dengesinin değerlendirilmesinde modern tıbbın önemli araçlarından biridir.

Melatonin testi, vücudun biyolojik ritmini değerlendirmek ve uyku düzeniyle ilişkili hormon dengesizliklerini ortaya koymak için yapılır.
Doktor bu testi genellikle şu durumlarda ister:

• Uykusuzluk (insomnia) veya aşırı uyku hali,

• Jet lag, vardiyalı çalışma veya gece uykusuzluğu,

• Mevsimsel depresyon veya anksiyete bozuklukları,

• Melatonin takviyesi sonrası tedavi etkinliği değerlendirmesi,

• Sirkadiyen ritim bozuklukları (örneğin gecikmiş uyku fazı sendromu).
  Test, ayrıca vücut saatinin çalışmasını etkileyen nöroendokrin bozuklukların araştırılmasında da kullanılır.

Melatonin yüksekliği, genellikle aşırı melatonin takviyesi, uzun süreli karanlık ortamda kalma veya epifiz bezinin aşırı hormon üretimi sonucu oluşur.
Yüksek düzeyler uykuya aşırı meyil, gündüz halsizliği ve dikkat dağınıklığına neden olabilir.
Bunun dışında:

• Depresyon tedavisinde kullanılan ilaçlar,

• Beta blokerlerin kesilmesi,

• Mevsimsel değişiklikler veya düşük ışık koşulları,
  melatonin düzeyini geçici olarak artırabilir.
  Nadir durumlarda, epifiz tümörleri veya endokrin sistem bozuklukları da yüksek melatonin değerlerine yol açabilir.

Melatonin düşüklüğü, genellikle uyku bozuklukları, aşırı ışığa maruz kalma veya yaşlanma ile ilişkilidir.
Düşük melatonin düzeyleri:

• Gece uyuyamama, sabah erken uyanma,

• Yorgunluk, stres, anksiyete,

• Bağışıklık zayıflığı gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
  Ayrıca fazla kafein, alkol, sigara kullanımı, gece geç saatlere kadar ekran ışığına maruz kalma da melatonin salgısını baskılar.
  Uzun süreli düşüklük durumlarında, vücut ritminin bozulması, hormon dengesizlikleri ve metabolik yavaşlama ortaya çıkabilir.

Melatonin testi, laboratuvarın tercihine göre kan, idrar veya tükürük örneğiyle yapılabilir.
Kan örneği genellikle akşam veya gece saatlerinde, yani melatonin salgısının en yüksek olduğu zaman diliminde alınır. Bazı testlerde 24 saatlik idrar toplama da gerekebilir.
Test öncesinde kafein, alkol veya ışığa maruz kalma gibi faktörlerden uzak durulması önerilir.
Kan alınırken minimal ağrı hissedilir; işlem birkaç dakika sürer. Tükürük testi uygulanıyorsa, özel bir tüpe tükürülerek örnek verilir.
Testten sonra kişi günlük yaşamına hemen dönebilir, özel bir kısıtlama gerekmez.

Melatonin testi genellikle 3–5 iş günü içinde sonuçlanır.
Kullanılan yöntem (HPLC veya MS) ve laboratuvar yoğunluğuna göre bu süre değişebilir.