FSH Testi

FSH testi, kandaki Follikül Uyarıcı Hormon (Follicle Stimulating Hormone) seviyesini ölçen bir laboratuvar testidir. FSH, beynin alt kısmında bulunan hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur ve kadın ile erkek üreme sisteminde kritik rol oynar.
Kadınlarda FSH, yumurtalıkların (over) olgunlaşmasını sağlayarak adet döngüsünü düzenler. Yumurtalık foliküllerinin gelişimini uyarır ve östrojen hormonunun üretimini destekler. Erkeklerde ise testislerdeki Sertoli hücrelerini etkileyerek sperm üretimini (spermatogenez) başlatır ve sürdürür.
Bu hormonun düzeyi, üreme sistemi sağlığını ve hipofiz bezinin işlevlerini değerlendirmede önemli bir göstergedir. FSH düzeyleri yaşamın farklı dönemlerinde değişir: çocuklukta düşüktür, ergenlikle birlikte artar, kadınlarda menopoz döneminde en yüksek seviyelere ulaşır.
FSH testi, hormon dengesini, doğurganlık kapasitesini ve yumurtalık ya da testis fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılan temel endokrin testlerden biridir.

FSH testi, kadınlarda adet düzensizliği, kısırlık, menopoz belirtileri veya yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi gerektiğinde istenir. Erkeklerde ise sperm azlığı (oligospermi), cinsel isteksizlik veya testis fonksiyon bozuklukları araştırılırken kullanılır.
Ayrıca, hipofiz bezi hastalıkları veya hormon üretiminde dengesizlik şüphesi olduğunda doktor bu testi isteyebilir. Çocuklarda ise erken ergenlik veya gecikmiş ergenlik nedenlerini araştırmak için uygulanır. FSH genellikle LH, östrojen, testosteron ve prolaktin gibi diğer hormon testleriyle birlikte değerlendirilir.

FSH testi sonucunun yüksek çıkması genellikle yumurtalık veya testis fonksiyon kaybını gösterir. Kadınlarda bu durum menopozun doğal bir parçası olabilir veya erken yumurtalık yetmezliği, polikistik over sendromu (PCOS) dışı ovaryen bozukluklar, radyoterapi veya kemoterapi sonrası gelişen doku hasarına bağlı olabilir.
Erkeklerde yüksek FSH seviyesi, testislerde sperm üreten hücrelerin hasar gördüğünü gösterebilir. Ayrıca hipofiz bezinin aşırı hormon üretimi de nadiren FSH yüksekliğine yol açabilir.
FSH yüksekliği, genellikle yumurtalık ya da testislerin yeterli hormon üretmediği durumlarda hipofizin bu eksikliği telafi etmeye çalıştığının bir göstergesidir.

FSH düzeyinin düşük olması, hipofiz bezinin veya hipotalamusun yeterli hormon üretmediği anlamına gelebilir. Bu durum sekonder hipogonadizm olarak bilinir.
Kadınlarda düşük FSH, yumurtlamanın gerçekleşmemesi veya adet düzensizliğine yol açabilir. Erkeklerde ise düşük FSH seviyesi sperm üretiminin azalmasına ve testosteron düşüklüğüne neden olabilir.
Ayrıca aşırı stres, ani kilo değişimleri, aşırı egzersiz veya bazı ilaçlar da FSH seviyesini geçici olarak düşürebilir. Düşük sonuçlar, genellikle diğer hormon testleriyle birlikte yorumlanarak altta yatan neden belirlenir.

FSH testi için damardan kan örneği alınır. Genellikle sabah saatlerinde yapılır çünkü hormon seviyeleri gün içinde küçük dalgalanmalar gösterebilir. Açlık gerekmese de bazı laboratuvarlar test öncesi 8–10 saatlik açlık önerebilir.
Kan alma işlemi kısa sürer ve yalnızca hafif bir iğne batması hissedilir. Test sonrası kişi günlük yaşamına hemen dönebilir, özel bir kısıtlama gerekmez.
Kadınlarda testin yapılacağı zaman önemlidir; genellikle adet döngüsünün 2. veya 3. günü tercih edilir. Bu sayede yumurtalık rezervi ve hormon dengesi daha doğru şekilde değerlendirilir.

FSH testi genellikle aynı gün içinde veya 24 saat içinde sonuçlanır. Laboratuvarın yoğunluğu ve kullanılan analiz cihazına göre süre değişebilir. Acil durumlarda test sonucu birkaç saat içinde de alınabilir.