ALT Testi

ALT testi (Alanin Aminotransferaz testi), karaciğer hücrelerinde yoğun olarak bulunan bir enzimin kandaki seviyesini ölçen önemli bir biyokimya testidir. Alanin aminotransferaz enzimi, amino asitlerin enerjiye dönüştürülmesi sürecinde görev alır ve normalde kanda çok düşük miktarlarda bulunur. Ancak karaciğer hücreleri hasar gördüğünde veya iltihaplandığında, ALT enzimi kana salınır ve bu durumda test sonucu yükselir.

Bu nedenle ALT testi, karaciğer fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan temel göstergelerden biridir. Doktorlar, bu testi özellikle hepatit (A, B, C), alkol veya ilaçlara bağlı karaciğer hasarları, karaciğer yağlanması, siroz ve safra yolları tıkanıklığı gibi durumlarda ister. Ayrıca, kronik hastalığı bulunan bireylerde, kullanılan ilaçların karaciğere zarar verip vermediğini izlemek için de düzenli olarak yapılabilir.

ALT testi sonuçları genellikle AST testi gibi diğer karaciğer enzimleriyle birlikte değerlendirilir. Bu sayede karaciğerin genel durumu, hasarın derecesi ve olası nedenleri daha net anlaşılır. Yorgunluk, iştahsızlık, ciltte sararma veya idrar renginde koyulaşma gibi belirtilerle başvuran kişilerde ALT ölçümü tanıda önemli bir yer tutar.

ALT testi, karaciğerin sağlıklı çalışıp çalışmadığını anlamak amacıyla yapılır. Doktorlar bu testi; hepatit enfeksiyonlarından, aşırı alkol kullanımına veya bazı ilaçların toksik etkilerine bağlı karaciğer hasarlarını değerlendirmek için ister. Ayrıca karaciğer yağlanması, safra yolları tıkanıklığı, siroz gibi kronik karaciğer hastalıklarının takibinde de kullanılır.

Bazı durumlarda diyabet, obezite veya kolesterol yüksekliği gibi metabolik hastalıkların karaciğerde oluşturduğu hasarın düzeyini belirlemek için de ALT testi uygulanır. Tedavi sürecinde kullanılan ilaçların karaciğer üzerindeki etkilerini kontrol etmek için de periyodik olarak tekrarlanabilir.

ALT testi yüksekliği, karaciğer hücrelerinde bir hasar veya iltihap olduğunu gösterebilir. En yaygın nedenler arasında viral hepatitler (A, B, C), alkole bağlı karaciğer hasarı, yağlı karaciğer hastalığı, ilaç toksisitesi, safra yolu tıkanıklığı ve siroz bulunur. Ayrıca bazı kas hastalıkları, yoğun egzersiz, kalp krizi veya enfeksiyonlar da ALT seviyesinin geçici olarak yükselmesine neden olabilir.

Yüksek ALT değeri tek başına bir hastalık tanısı koydurmaz, ancak karaciğerle ilgili bir sorun olabileceğini gösterir. Doktor bu sonucu genellikle AST, ALP, GGT gibi diğer enzimlerle birlikte değerlendirir. Hafif yükselmeler geçici olabileceği gibi, sürekli yüksek kalan değerler daha ciddi karaciğer hastalıklarının belirtisi olabilir.

ALT testi düşük çıkması genellikle ciddi bir sağlık sorunu anlamına gelmez. Düşük ALT düzeyleri bazen B6 vitamini eksikliği, yetersiz protein alımı veya kas kütlesinin azalması gibi durumlarla ilişkilidir. Ancak ileri derecede karaciğer yetmezliği veya sirozun son evrelerinde, karaciğerin artık yeterli enzim üretememesi nedeniyle ALT düzeyi düşük çıkabilir.

Bazı durumlarda laboratuvar farklılıkları veya yanlış örnekleme gibi teknik nedenlerle de sonuç düşük görünebilir. Bu nedenle ALT testi sonucu, her zaman kişinin genel sağlık durumu, diğer laboratuvar verileri ve klinik bulgularla birlikte değerlendirilmelidir.

ALT testi, basit bir kan tahlilidir. Koldaki bir toplardamardan alınan az miktarda kan örneği ile gerçekleştirilir. Test öncesinde genellikle özel bir hazırlık gerekmez, ancak bazı durumlarda 8–12 saatlik açlık önerilebilir. Alınan kan örneği laboratuvarda enzimatik yöntem (ENZ, CLIA veya ECLIA) ile analiz edilir.

Serumda ölçülen ALT aktivitesi, uluslararası birim (U/L) cinsinden raporlanır. Test kısa sürede tamamlanır ve ağrısızdır. Sonuçlar genellikle aynı gün içinde hazır olur. Doktor, çıkan sonucu diğer karaciğer testleriyle birlikte yorumlayarak gerekirse ileri tetkikler planlar.

ALT testi genellikle 1–3 saat içinde sonuçlanır, ancak kullanılan çalışma yöntemi ve laboratuvar yoğunluğuna göre süre değişebilir.