Prolaktin Testi

Prolaktin testi, kandaki prolaktin hormonunun miktarını ölçen bir laboratuvar testidir. Prolaktin, beynin tabanında yer alan hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormondur ve en çok süt üretimi (laktasyon) ile ilişkilidir. Ancak yalnızca emzirme döneminde değil, hem kadınlarda hem de erkeklerde birçok fizyolojik işlevi vardır.
Bu hormon, doğurganlık, adet düzeni, bağışıklık sistemi ve cinsel sağlık üzerinde etkilidir. Kadınlarda yumurtlama sürecini, erkeklerde ise testosteron üretimini dolaylı olarak etkiler. Prolaktin seviyesindeki değişiklikler, hipofiz bezi bozuklukları, hormon dengesizlikleri veya bazı sistemik hastalıkların göstergesi olabilir.
Prolaktin testi, kandaki hormon düzeyinin normal sınırlar içinde olup olmadığını belirleyerek hipofiz fonksiyonları hakkında bilgi verir. Normalde düşük seviyelerde bulunan bu hormon, gebelik ve emzirme dönemlerinde doğal olarak artar. Bu nedenle test sonuçları değerlendirilirken kişinin yaşı, cinsiyeti ve fizyolojik durumu göz önüne alınır.

Prolaktin testi genellikle adet düzensizliği, kısırlık, galaktore (süt gelmesi), cinsel isteksizlik veya baş ağrısı-görme bozukluğu gibi belirtiler olduğunda istenir.
Kadınlarda yumurtlama problemleri, erkeklerde sperm üretim azlığı veya düşük testosteron düzeyleri araştırılırken kullanılır. Ayrıca hipofiz bezi tümörleri (prolaktinoma) şüphesi olan kişilerde tanı ve tedavi takibinde önemli rol oynar.
Bazı ilaçların veya stresin hormon dengesini etkileyip etkilemediğini değerlendirmek amacıyla da doktor bu testi isteyebilir.

Prolaktin testi sonucunun yüksek çıkması, tıp dilinde hiperprolaktinemi olarak adlandırılır. Bu durumun en sık nedeni hipofiz bezinde gelişen iyi huylu bir tümör (prolaktinoma) veya hipofiz fonksiyon bozukluklarıdır.
Ayrıca gebelik, emzirme, aşırı stres, tiroit bezi yetersizliği (hipotiroidi) veya bazı ilaçlar da prolaktin düzeyini geçici olarak yükseltebilir. Yüksek prolaktin seviyesi kadınlarda adet gecikmesi, kısırlık ve memeden süt gelmesi, erkeklerde ise cinsel isteksizlik, ereksiyon sorunları ve infertilite şeklinde belirti verebilir.
Doktor, sonucu değerlendirirken diğer hormon testleriyle birlikte yorumlar ve gerekirse hipofiz MR’ı isteyebilir.

Prolaktin seviyesinin düşük olması nadir bir durumdur ve genellikle klinik açıdan önemli değildir. Ancak bazı vakalarda hipofiz bezinin yeterince hormon üretemediğini gösterebilir.
Aşırı stres, ağır egzersiz, bazı dopamin etkili ilaçlar veya hipofiz hasarı düşük prolaktin düzeylerine yol açabilir. Kadınlarda süt üretiminin azalması, erkeklerde ise hormonal dengesizlik belirtileriyle birlikte görülebilir.
Düşüklük çoğu zaman geçici olup tedavi gerektirmez, ancak kronik düşük değerler diğer hipofiz hormonlarıyla birlikte değerlendirilmelidir.

Prolaktin testi için genellikle damar yolundan alınan kan örneği kullanılır. Numune sabah saatlerinde, kişi dinlenmiş ve aç karnına iken alınır çünkü prolaktin düzeyi gün içinde, özellikle stres veya uykusuzluk gibi durumlarda değişiklik gösterebilir.
Kan alma işlemi birkaç dakika sürer ve hafif bir iğne batması dışında ağrılı değildir. Test sonrası kişi hemen günlük aktivitelerine dönebilir, özel bir kısıtlama gerekmez.
Testin doğruluğu için kan alınmadan önce stres, egzersiz ve cinsel ilişki gibi faktörlerden kaçınılması önerilir.

Prolaktin testi sonuçları genellikle aynı gün içinde veya 24 saat içinde çıkar. Laboratuvarın yoğunluğu ve kullanılan analiz cihazına göre bu süre değişebilir. Acil durumlarda birkaç saat içinde sonuç alınması mümkündür.